Druki akcydensowe – co to jest i do czego służą?

Znaczenie terminu „druki akcydensowe” jest bardzo szerokie. Druki akcydensowe, znane też jako „akcydensy”, to wszystkie drobne druki o charakterze użytkowym i okolicznościowym – a więc w zasadzie każdy druk, który nie jest książką, czasopismem lub broszurą. Zalicza się do nich np. ulotki reklamowe, formularze i kwestionariusze, instrukcje i prospekty, świadectwa i dyplomy, blankiety, obwoluty, a nawet bilety komunikacji miejskiej.

Dawniej druki takie tworzyły wyspecjalizowane drukarnie akcydensowe stosujące nietypowe i charakterystyczne techniki drukarskie – dziś powstają one w komputerowych technikach druku cyfrowego. Cenne dawne druki akcydensowe są przedmiotem kolekcjonerstwa i osiągają wysokie ceny na rynku antykwarycznym.

Druki akcydensowe – co to jest akcydens?

Akcydensy zawsze mają charakter użytkowy lub przynajmniej okolicznościowy. To, do czego służą druki akcydensowe jest więc zawsze zależne od konkretnych potrzeb klienta, które trudno sklasyfikować w sposób ogólny. Terminologia antykwaryczna i biblioteczna dzieli akcydensy na przemysłowe i manipulacyjne. Do pierwszej grupy należą druki reklamowe (np. ulotki), cenniki i katalogi, etykiety i opakowania – do akcydensów tej grupy zalicza się też okładki i obwoluty książek. Akcydensy manipulacyjne to natomiast zaproszenia i zawiadomienia, wizytówki, kwestionariusze i dyplomy oraz blankiety firmowe. Pierwsza grupa to druki przeznaczone do wielu odbiorców, często o charakterze reklamowym i marketingowym. Druga to druki przeznaczone dla konkretnych jednostek lub służące do jednorazowego użytku (np. druki do wypełniania). Wyróżnia się też inne kategorie akcydensów, np. akcydensy wydawnicze, obejmujące mapy i nuty – mogą one jednak być zaliczane także do broszur.

Drukarnie akcydensowe 

Do czasów rozpowszechnienia się druku komputerowego akcydensy drukowały odrębne drukarnie akcydensowe i dziełowe. Dawne drukarnie akcydensowe stosowały specjalne kroje pism i urozmaicony skład – ze względu na marketingowy lub pamiątkowy charakter akcydensów. Były to często druki trudne do wykonania, przygotowywane starannie, niezwykłe i ozdobne. Budzą więc one zainteresowanie kolekcjonerów. Akcydensy cechują się często wysokim poziomem artystycznym, zwłaszcza wtedy, gdy zawierają ryciny lub inne rodzaje ilustracji. Tworzyło je wielu sławnych artystów – do najbardziej znanych należał Alfons Mucha, który tworzył secesyjne afisze teatralne. Niektóre druki akcydensowe wcale nie powstają przy użyciu klasycznych technik drukarskich, w których dominuje liternictwo – należą do nich np. wykonywane jako jednolity druk graficzny plakaty.

Gdzie kupić druki akcydensowe?

Sklep z drukami akcydensowymi to najczęściej klasyczny antykwariat książkowy. Stare ulotki i świadectwa sprzedawane są w antykwariatach razem z innymi interesującymi dokumentami życia społecznego, np. medalami, pocztówkami, fotografiami i rysunkami. Cenniejsze i rzadsze akcydensy znajdują się w ofercie nie tylko małych antykwariatów, ale również renomowanych, dużych domów aukcyjnych, w tym działających na skalę międzynarodową.

Powszechna stała się dziś internetowa sprzedaż aukcyjna, która objęła również druki akcydensowe – online prowadzi się dziś niemal wszystkie aukcje antykwaryczne. Miejscem, gdzie kupić druki akcydensowe można w korzystnych cenach są aukcje prywatne i spotkania kolekcjonerów. Obejmują one jednak przede wszystkim szybko rozwijający się rynek cheap collectibles, a więc mniej cenne i wartościowe druki. Rynek akcydensów rozwija się przy tym bardzo szybko – za ciekawe, cenne i wartościowe zaczynają być coraz częściej uważane druki, którym jeszcze niedawno nie przypisywano żadnej wartości. Należą do nich np. reklamy i ulotki z okresu PRL lub międzywojenne wizytówki i zaproszenia ślubne, coraz chętniej kolekcjonowane.